Vakantie-leestip: Kijk-en-doe-wijzer over goede gespreksvoering

Wees gewaarschuwd: als je eenmaal ziet hoe het zit, kun je het niet meer níet zien. Deze Kijk-en-doe-wijzer voor betere gesprekken is geschreven voor sociaal professionals die maatwerk leveren, maar… is eigenlijk altijd – ook privé! - toepasbaar. Fijn leesvoer voor in de vakantie. Na de zomer zijn al je gesprekken beter! Van harte aanbevolen door SAM.

Direct naar de Kijk-en-doe-wijzer.

De aanleiding voor deze Kijk-en-doe-wijzer is het actieonderzoek waarin professionals van de gemeente Zoetermeer video-opnamen maakten van gesprekken die zij hadden met cliënten. Het resultaat van dat proces is een serie rapporten en een eerste Kijkwijzer.

Elke dag oefenen
Je kunt niet zeggen dat er over gespreksvoering weinig geschreven is. Toch zag Henk Spies dat er iets miste. Henk is lector Mind the Gap aan de Avans Hogeschool en auteur van deze Kijk-en-doe-wijzer. “Er wordt veel beschouwd, geanalyseerd, verondersteld en voorgeschreven, maar ik heb nog niemand antwoord horen geven op de vraag wat nou eigenlijk de basics zijn van gespreksvoering; de dingen die je als vakman of -vrouw elke dag zou moeten oefenen. Daar wil deze kijk-en-doe-wijzer in voorzien. Met grote dank aan Noël Romijn en Suzanne Tan.”

Uit de Kijk-en doe-wijzer:
Minder gedoe en meer energie, focus en resultaat in gesprekken. Daar wil deze Kijk-en-doe-wijzer aan bijdragen. Perfecte gesprekken bestaan niet, het enige dat ertoe doet is of er energie, focus en resultaat ontstaat. En daarin kan altijd wel iets beter. Het is opmerkelijk hoeveel meer diepgang je kunt ervaren én hoeveel meer je kunt bereiken in gesprekken, als je reflecteert op vier kernvragen en probeert te bedenken wat je anders zou kunnen doen:

1. Is er een probleem in de interactie?
2. Zijn de gespreksvoorwaarden (kader en echtheid) optimaal?
3. Is er overeenstemming over het WAT?
4. Is er overeenstemming over het HOE?

Even fast forward door de Kijk-en-doe-wijzer naar het ‘hoe’:

HOE: sluit de manier waarop ik jou probeer te helpen aan bij de manier waarop jij de situatie ervaart?

Hoe zie ik als professional mijn rol (in dit gesprek)? Probeer ik:

Wat zeg jij eigenlijk over jezelf?

Als we mensen verder willen helpen, is HOE meestal belangrijker dan WAT. Elk probleem kan in essentie op vier manieren worden opgelost: door een kans of mogelijkheid te creëren die iemand zelf niet kan creëren, door iemand te leren hoe hij of zij het zelf kan doen, door iemand bij de hand te nemen en uit diens doolhof te leiden, of door creatief te co-creëren. Welke manier werkt, hangt af van hoe diegene tegen een situatie aankijkt: hoe verhoudt diegene zich tot de situatie? Hoe ervaart hij zijn, of zij haar, actorschap? En hoe behandel jij die ander? Is er sprake van een match of van een mismatch?

Elke uitdaging kan op vier manieren worden geframed, er zijn altijd meerdere wegen naar een doel:
“Ik wil fietsen en kan fietsen, maar heb alleen geen fiets”: dan moeten we een (gelijke) kansenprobleem oplossen.

“Ik wil wel fietsen, maar kan het niet zo goed”: dan moeten we een competentieprobleem oplossen.

“Fietsen, fietsen.. ik moet ook nog een zwemdiploma halen en een rijbewijs, en trouwens, die fiets is kapot”: dan moeten we een zelfsturingsprobleem oplossen.

“Ik heb niet zoveel met fietsen, ik geloof in elektrische deelsteps”: dan moeten we een “ik-pas-niet-in-jullie-wereld-probleem” oplossen.

Het eerste deel van de Kijk-en-doe-wijzer gaat over de essentie van een goed gesprek. Die laat zich vatten door vijf kernvragen die niet gaan over de inhoud van een gesprek, maar over de relatie die ontstaat. Als je een probleem tegenkomt in de interactie, helpen deze vragen om nieuwe handelingsmogelijkheden en nieuwe perspectieven te vinden. Het tweede deel bevat een selectie van tips die anderen gehaald hebben uit het reflecteren op hun gesprekken. In het derde deel wordt het verband gelegd tussen goede gesprekken en maatwerk in trajecten – van het micro-niveau van interactie naar het macro-niveau van maatwerk. Het vierde deel beschrijft verschillende werkwijzen om deze Kijk-en-doe-wijzer te gebruiken.

Zie ook https://mind-the-gap-academy.com/slim-%20homepage/