Professionals zijn net mensen

Ruud van den Tillaar wil het sociaal domein weer ‘beter maken’: “Organiseer van onderop en faciliteer van bovenaf. Er is geen tijd te verliezen!”

Als burgers stress ervaren door armoede en schulden, dan vertonen ze irrationeel gedrag. Ze maken verkeerde keuzes, worden sneller boos, komen niet of niet op tijd op afspraken etcetera. Gedragingen die vanuit de wetenschap volstrekt verklaarbaar zijn (o.a. ‘Weten is nog geen doen’ van de WRR). De impact van die stress leidt daarnaast ook nog eens tot gezondheidsklachten.

In de huidige tijd neemt die armoede en schuldenproblematiek alleen maar toe. De bestaanszekerheid komt steeds meer onder druk te staan. Het begon met Corona, waar de Oekraïnecrisis met energiecrisis en enorme inflatie overheen komen. Allemaal stressoren die veel burgers raken en hen onzeker maken. Gelukkig weten wij als professionals wat dat doet met ze en kunnen we in onze dienstverlening daar rekening mee houden.

Maar wat als professionals stress ervaren? Wellicht hebben zij ook last van eerder genoemde stressoren. Professionals zijn immers net mensen.

Bovendien blijkt uit de literatuur (o.a. ‘Schaarste’ van Mullainathan en Shafir) dat mensen die stress ervaren door een gebrek aan tijd dezelfde kenmerken vertonen als mensen die stress hebben door armoede en schulden. Het sociale domein heeft de laatste jaren behoorlijk veel stress gehad door het hals over kop invoeren van maatregelen: uitvoering van de Tozo, hersteloperatie kinderopvangtoeslagaffaire, opvang van Oekraïners en de energietoeslag, al deze maatregelen maken dat er meer stress ervaren wordt in de uitvoering. Oh ja, het gewone werk moet ook nog doorlopen en na de lokale verkiezingen hebben de nieuwe colleges ook nog hun wensen.

Als je burgers met stress door armoede en schulden samen brengt met professionals die stress hebben vanwege te weinig tijd – en wellicht ook zorgen over hebben over hun eigen gasrekening! – wat gebeurt er dan? Verwachten we dan echt dat alles goed loopt? Hebben we dan niet een mix te pakken die nooit al het goeds kan brengen wat we wél van professionals verwachten? Verontrustend feit daarbij: volgens onderzoek van Binnenlands Bestuur is het vertrouwen van mensen in de lokale overheid gedaald van 60% naar 37%.

Kortom het zal snel anders moeten. Organiseer van onderop. Organiseer op basis van vertrouwen. Organiseer met professionals en burgers op basis van wat je wilt bereiken. Maar vooral ook: faciliteer van bovenaf. We hebben geen tijd te verliezen!

Ruud van den Tillaar
Bestuurslid van SAM