“Professionals moeten tijd en ruimte krijgen”

Het is nog té lastig om ‘zelf de weg te vinden in de wirwar aan loketten bij de overheid’. Een nieuw onderzoek wijst dit opnieuw uit. Toch vinden we het bij SAM belangrijk dat ook dit onderzoek er is. Het werd onlangs gepresenteerd in Amsterdam. SAM-directeur Marcel van Druenen was erbij en was blij dat de lokale wethouders uitvoerend professionals een hart onder de riem staken. Zoals Marjolein Moorman: “De empathie spuit uit hun oren, maar je moet wel de tijd en ruimte krijgen om er wat mee te doen.”

Je vindt het onderzoeksmagazine in de digitale goodiebag van SAM

Als uitvoerend professional voel je je nogal eens in de frontlinie staan. Vooral als er wéér een onderzoek uitkomt waaruit blijkt dat mensen zich onvoldoende ondersteund voelen door de overheid. Terwijl jij je elke dag uit de naad werkt om te zorgen dat mensen krijgen waar ze recht op hebben. Om te zorgen dat ze met begeleiding tóch aan het werk kunnen. Of om eerlijk te beoordelen of iemand een traplift zelf moet betalen.

Kritisch rapport
Ook het rapport dat de Universiteit van Amsterdam onlangs publiceerde, is kritisch. “Voor mensen is de overheid niet ‘Den Haag’, maar zijn het de vele instanties waar ze in de praktijk mee te maken hebben, zoals de gemeente, het UWV, de Belastingdienst,” licht Aisa Amagir, een van de onderzoekers, toe. “Opvallend is dat de meeste mensen die we interviewden geen fundamenteel wantrouwen hebben. Ze geloven alleen niet dat de overheid hen ziet, en goede hulp kan bieden. De overheid bedoelt het goed, gaven ze aan, maar kan het niet.”

Van eigen naar gedeelde verantwoordelijkheid
In de overheidsaanpak van bestaansonzekerheid stonden lange tijd vooral eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid centraal. In plaats daarvan moeten we volgens Kremer en Amagir schakelen naar gedeelde verantwoordelijkheid. “Die verantwoordelijkheid wordt door uitvoerend professionals dagelijks gevoeld,” benadrukt Marcel van Druenen, directeur van SAM. “Het is daarbij wel zaak dat zij voldoende instrumenten hebben om te kunnen doen wat nodig is voor degene die in de spreekkamer tegenover hen zit. En misschien wel het belangrijkste, dat zij voldoende professionele ruimte krijgen, zich voldoende vrij voelen, om echt maatwerk te leveren.”

Hart onder de riem
Marcel van Druenen was bij de presentatie van het onderzoek. Hij was blij te zien dat alle drie de wethouders in het panel het opnamen voor de professionals: “Weinig tijd, hoge werkdruk, er wordt te weinig reflectie gefaciliteerd. Dat was wel mooi om te horen.” Een van die wethouders is Marjolein Moorman. Zij zei tijdens de presentatie: “De empathie spuit uit hun oren. Maar je moet wel de tijd en ruimte hebben om daar wat mee te kunnen doen.”

Drie actielijnen
De onderzoekers komen met drie actielijnen: het systeem moet toegankelijker, voorspelbaarder en ‘opbouwender’ worden, professionals moeten het vertrouwen terugwinnen, en we moeten zorgen dat mensen elkaar beter helpen. Amagir: ‘We hebben een lichter en simpeler systeem van hulp nodig dat levert wat mensen nodig hebben, gebaseerd op persoonlijk en langdurig contact en wederzijds vertrouwen. Het goede nieuws is dat het besef ook bij overheden is ingedaald dat vertrouwen herwonnen moet worden en hulp beter georganiseerd moet worden. Ons onderzoek biedt hun handvatten om deze belangrijke opgave te volbrengen.’

Onderzoeksmagazine
Het onderzoek is uitgevoerd binnen het programma ‘Een (on)zeker bestaan in de stad’ van het Kenniscentrum Ongelijkheid. Aisa Amagir, onderzoeker en lerarenopleider economie aan de HvA, en Monique Kremer, bijzonder hoogleraar Actief Burgerschap aan de UvA en voorzitter van de Adviesraad Migratie (ACVZ), leiden het programma en zijn tevens de hoofdredacteuren van het magazine. De focus van het onderzoek ligt op de Metropoolregio Amsterdam, maar de resultaten zijn toepasbaar op het hele land.

Je vindt het onderzoeksmagazine ‘Bestaanszekerheid begint bij een betrouwbare overheid’ in de digitale goodiebag van SAM.

Foto: fragment uit onderzoeksmagazine ‘Bestaanszekerheid begint bij een betrouwbare overheid’