Jouw werkstijl, of die van je team?

In hoeverre beïnvloedt je directe werkomgeving, de groep collega’s waarin je werkt, jouw stijl van werken? Als uitvoerend professional heb je met nogal wat invloed ‘van buitenaf’ te maken. Dus hebben we studenten van de Universiteit van Humanistiek gevraagd om hier onderzoek naar te doen. Wat blijkt? De mening van collega’s, of ‘groepsnorm’ doet er zeker toe.

Marcel van Druenen, directeur van SAM, was initiatiefnemer van dit onderzoek: “We willen graag de mechanismen beter begrijpen die zich voordoen in de dynamiek van de dagelijkse praktijk. Hoe een team en de verwachtingen van collega's de werkhouding van individuele publieke dienstverleners beïnvloeden. Dus dat zijn we aan SAM-leden gaan vragen.”

De onderzoeksvraag luidde: In hoeverre beïnvloeden consulenten van de sociale dienst en hun managers de stijl van werken van collega’s en ondergeschikten en welke elementen zijn hierop van invloed?

De studenten hielden acht diepte-interviews met uitvoerend professionals die varieerden in leeftijd, werkervaring en de omvang van de gemeente waar ze werken.

Marcel: “Als SAM realiseren we ons dat dit geen grootschalig onderzoek is, maar het geeft wel een eerste beeld van de dynamiek waarin professionals werken. Daar praten we graag over door met onze leden.”

Zakelijk, zorgzaam of streng?
De theoretische basis die is gebruikt om de werkstijl te onderzoeken komt van Bernardo Zacka (2017). Hij onderscheidt consulenten die meer en minder betrokken zijn bij de cliënt. De minder betrokken consulent noemt hij ‘zakelijk’. De meer betrokken consulenten deelt hij in in twee categorieën: zorgzaam en streng. Bonnie Smit, een van de studenten: “Natuurlijk ben je niet helemaal of het ene of het andere type. Maar de meeste professionals hebben wel een dominante stijl.” Voor de liefhebber: Zacka noemt deze verschillende werkstijlen ‘morele disposities’.

Overwegend zorgzaam
“De professionals die werden geïnterviewd toonden allemaal betrokkenheid,” vertelt Bonnie. “Ze verschilden wel in stijl, de meesten zou ik in de categorie ‘zorgzaam’ plaatsen. Een enkeling in ‘streng’. Dat leiden we af uit een uitspraak als: “mijn vak is (…) de wet uitvoeren” en “mijn rol is [daarom] soms de politieagent zijn.”

Soms nemen professionals bewust afstand van een strenge werkstijl: “Toezicht, dat laten we bij iemand anders.” En een andere professional zei: “De letter van de wet is belangrijk, maar het gaat om de geest van de wet.”

Bonnie: “Kenmerkend voor de zorgzame dispositie is dat consulenten betrokken zijn bij cliënten en daarbij empathie voor cliënten tonen. De behoefte van de cliënt staat hierbij meer centraal dan de omgang met werkvoorschriften. Een professional zei bijvoorbeeld: “Het doel is om die klant te helpen.”

Conformeren… of niet
Bonnie: “Kijkend naar de invloed van de organisatie waar je werkt lijken bedrijfsnormen en beleidsregels een belangrijke rol te spelen. We zagen dat consulenten zich daar altijd van bewust zijn en dat men óf zich bewust conformeert óf bewust en met een eigen onderbouwing ervan afwijkt.” In de uitspraken van respondenten kwam dat bijvoorbeeld als volgt naar boven:

“Ik [ben] ook wel degene die daarop terugkomt (...) en zeg van ‘jongens dit is de lijn waarlangs we willen werken hier (...). Dit is wat er van ons verwacht wordt.’ (...) Dat komt ook omdat ik zelf heel erg achter die visie sta.”

“Als ik de regels enigszins moet schenden om een klant beter te helpen, dan doe ik dat. Want ik zit er tenslotte om dienst te verlenen, om een klant te helpen. En niet om regels na te leven.”

Wat vinden mijn collega’s?
De hoofdconclusie van het onderzoek is dat professionals hun werkstijl inderdaad aanpassen aan hun omgeving. Of althans: dat de mening van collega’s of ‘groepsnorm’ belangrijk gevonden wordt. De studenten gebruiken hier de term ‘consensus’ voor: het verlangen naar het behoud van een heldere set groepsnormen met het doel correctheid te bevorderen binnen een groep en onzekerheid te verminderen (Packer, 2012, p. 583). Bonnie: “Uit de analyse blijkt dat consulenten hun werkhouding naar elkaar verantwoorden. Verschillende respondenten vertelden dat ze er behoefte aan hebben om op één lijn te zitten met collega’s.”

Het uitgebreide onderzoeksrapport vind je hier. SAM praat over dit onderwerp graag met je door. We denken nog na over de beste manier om dat te doen. Heb je ideeën, of wil je alvast kwijt hoe het in jouw team werkt? Mail naar hallo@sam.nl

De studenten die vanuit de Universiteit voor Humanistiek aan dit onderzoek werkten zijn Lin van Dam, Laura van Leusden, Jasmine van der Kraan, Deliamber van Ewijk en Bonnie Smit.