De menselijke maat in de Participatiewet

Professionals aan tafel bij de beleidsmakers

Hoe zorgen we voor de menselijke maat in de Participatiewet en de uitvoeringspraktijk? Dat wet- en regelgeving in de praktijk onbedoelde en onevenredige gevolgen heeft, daar zijn de meningen nauwelijks nog over verdeeld. Maar wat kunnen we hieraan doen? Om oplossingen te vinden organiseerde het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op 11 oktober een stakeholdersbijeenkomst. Theo Meijerhof, inkomensconsulent bij Gemeente Ooststellingwerf, en Tjalling Smit, juridisch adviseur bij Gemeente Eemsdelta, waren daarbij.

Deze bijeenkomst was een vervolg op de rondetafelgesprekken die eerder dit jaar al plaatsvonden. Ook toen was de vraag: hoe komen we tot bijstandsverlening vanuit vertrouwen waarbij de menselijke maat centraal staat? Daarbij is gesproken over de wet zelf, maar ook gekeken naar de factoren die het toepassen van maatwerk in de praktijk belemmeren of juist bevorderen.

Inkomensconsulent Theo Meijerhof bezocht de rondetafelgesprekken afgelopen voorjaar en was ook bij de stakeholdersbijeenkomst op 11 oktober: “Persoonlijk ben ik erg enthousiast over het feit dat het ministerie de uitvoering in de gelegenheid stelt om over dit onderwerp mee te praten. Je merkt dan vooral hoeveel kennis en ervaring er binnen de uitvoering aanwezig is.”

Uitvoerend professionals aan het woord

Dit voorjaar zijn er in drie rondes gesprekken gevoerd met 90 professionals, waaronder handhavers, inkomensconsulenten, werkconsulenten, beleidsmedewerkers en sociale zekerheidsrecht-advocaten. Vervolgens zijn ‘hardheden’ en ruimte voor maatwerk in de Participatiewet besproken aan een ronde tafel met werknemers van de Sociale Verzekeringsbank. De uitkomsten van deze vier rondetafelgesprekken zijn op hun beurt besproken met 17 wethouders uit het hele land.

Tijdens die gesprekken kwamen deze knelpunten en oplossingsrichtingen op tafel:

Het complete verslag van de rondetafelgesprekken in het voorjaar vind je hier.

“Nieuw kabinet, zorg voor uitvoerbaarheid”

Tijdens de stakeholdersdagen met gemeenten, ervaringsdeskundigen en andere betrokken organisaties worden de oplossingsrichtingen verder uitgewerkt. Uiteindelijk moet dit leiden tot een beleidsplan met lange- en kortetermijnoplossingen waarmee een nieuw kabinet voortvarend aan de slag kan. Theo: “Het is goed om te zien dat daarin het perspectief van de bijstandsgerechtigde centraal staat en dat er aandacht is voor goede uitvoerbaarheid.”

“In de basis een goede wet”

“Er is uitvoerig gesproken over schadelijke praktijksituaties,” vervolgt Theo. “Toch was de conclusie dat de Participatiewet in de basis wel een goede wet is die op sommige punten bijgeschaafd of aangepast moet worden. Maar dat de mogelijkheden die de wet biedt lang niet altijd maximaal benut worden door gemeenten. Hier hebben we verschillende oorzaken voor gevonden, bijvoorbeeld het vakmanschap en de juridische kennis binnen de uitvoering. Ten tweede de ruimte die de gemeente neemt door bijvoorbeeld buitenwettelijk begunstigend beleid. En ten derde de tijd en aandacht die aan bijstandsgerechtigden gegeven kan worden.”

“Geef ons rommelruimte”

Ook Tjalling Smit was aanwezig bij de stakeholdersbijeenkomst van 11 oktober. Hij is juridisch adviseur bij Gemeente Eemsdelta en beleidsadviseur bij SAM. Hij vindt dat de politiek te veel op de stoel van de uitvoering gaat zitten én dat te snel geroepen wordt dat de uitvoerend professionals meer maatwerk moeten leveren. Tjalling: “Maatwerk gaat niet samen met dwingende wetgeving die ons geen ruimte laat om te doen wat nodig is. Ruimte, noem het rommelruimte, dat is wat de professional nodig heeft.” Wat Tjalling betreft mag haast gemaakt worden met het bijschaven en aanpassen van de Participatiewet: “Kom met een faciliterende wetgeving die de professional in staat stelt  om te doen wat nodig is.”

Tjalling schreef naar aanleiding van de stakeholdersbijeenkomst deze persoonlijke bespiegeling.

De uiteindelijke bevindingen uit deze tweede reeks stakeholdersbijeenkomsten voegen we later op deze plek toe.

Benieuwd wat – na een grondige peiling onder onze leden – de zienswijze van SAM is op maatwerk? Die vind je hier. 

Wil jij ook wel eens met beleidsmakers om de tafel, of bijdragen aan het geluid dat we als beroepsvereniging in Den Haag laten horen? Laat het ons weten! Stuur een mail naar miranda.florussen@sam.nl